25.12.2018

   Minimum Puant Debisi uygulaması, üç zamanlı elektrik tarifesinde elektriğin ucuz olduğu saatlerde su depolarını mümkün olduğunca doldurup elektriğin pahalı olduğu zaman diliminde su kuyularında ve terfi merkezlerinde bulunan motor-pompa ünitelerini mümkün olduğunca kapalı tutma operasyonudur.

   Bu uygulama ile yapılan tasarruf; su depolarının kapasitesi, sistemde bulunan motor-pompa ünitelerinin su basma kapasitesi, isale hatlarının kapasitesi, şebekenin su ihtiyacı, mevsimler, dini ve sosyal etkinlikler vb. etmenlere bağlı olarak değişkenlik göstermektedir.

   Elektrik dağıtım şirketleri, mesken ve ticarethane abonelerine tek ve üç zamanlı olarak iki farklı tarife seçeneği sunmaktadır. Üç zamanlı tarifenin en önemli özelliği elektrik birim fiyatının günün zaman dilimlerine göre artıp azalmasıdır. Zaman dilimleri, gün içerisinde elektriğe olan talep yoğunluğuna göre ayrılmıştır. Üç zamanlı elektrik tarife dilimleri Gündüz, Puant ve Gece olarak belirlenmiştir. Bu dilimlerin elektrik faturalarında ki karşılığı T1 (Gündüz), T2 (Puant) ve T3 (Gece) olarak geçmektedir.

   Elektriğe talebin en yüksek olduğu 17:00 – 22:00 saatleri arasında yani T2 (Puant) dilimi elektrik birim fiyatının en yüksek olduğu saattir. Elektriğe talebin en az olduğu 22:00 – 06:00 saatleri arasında T3 (Gece) dilimi elektriğin en ucuz olduğu tarifedir. Üç zamanlı tarife için 21.12.2018 tarihi itibariyle elektrik birim fiyatları Şekil 1’deki gibidir.

   Koru1000 Yeni Nesil Su Yönetim Sistemleri’ni kullanmakta olan Kayseri Su ve Kanalizasyon İdaresi(KASKİ) İçmesuyu Daire Başkanlığı Enerji Otomasyon Şube Müdürlüğü minimum puant debisi uygulamasını uzun süredir uygulamakta olup 2017’den beri çok daha hassas bir şekilde bu operasyonun takibini yapmaktadır.

   KASKİ Scada birimi her gün T1 (Gündüz) ve T3 (Gece) zaman dilimlerinde Kayseri şehir merkezini besleyen su depolarını otomatik konumda mümkün olduğunca doldurup T2 (Puant) tarifesinde ise su kuyularında ve terfi merkezlerinde bulunan motor-pompa ünitelerini kapatmaktadır. T2 (Puant) diliminde şehir şebekesi su dağıtım depolarındaki rezerv su ile beslenmektedir. Su dağıtım depoları şehir şebekesinin su ihtiyacına karşılık verebildiği müddetçe sistemin su tedariğini sağlayan motor-pompa üniteleri kapalı konumda bekletilmektedir. Puant dilimi bitiminde ise motor-pompa’lar SCADA birimi operatörleri tarafından tekrar otomatiğe alınarak su depoları doldurulmaktadır. Puant saati bitmeden su dağıtım depolarındaki su miktarı kritik seviyeye düştüyse motor-pompa üniteleri devreye alınarak depo doldurulur.

   Elektriğin pahalı olduğu T2 (Puant) dilimi su tüketiminin de en çok olduğu saatlerdir. İnsanların eve döndüğü bu saatlerde yemek, duş vb. ihtiyaçlar nedeniyle su tüketimi en fazla bu dilimde olmaktadır. Mevsimler arasında da su tüketim oranları değişkenlik göstermektedir. Kış mevsiminde daha az su tüketimi olurken yaz mevsiminde su tüketimi tavan yapmaktadır. Dini ve sosyal etkinlikler(Ramazan bayramı, Kurban bayramı, Spor faaliyetleri gibi) şehrin su tüketimini etkilemektedir. Bayram arefe günlerinde su tüketimleri artarken bayram günlerinde su tüketimleri azalmaktadır. Bu etmenlerin yanı sıra puant öncesi motor-pompa ünitelerinin su dağıtım deposunu doldurma süresi, isale hatlarının ihtiyaç olan suyu su dağıtım depolarına ulaştırma kapasitesi ve su dağıtım depolarının puant süresince şehir şebekesinin ihtiyacını karşılama süresi T2 diliminde yapılabilecek tasarrufu etkilemektedir.

   Kayseri şehir şebekesi büyük oranda yer altı su kaynakları ile beslenmektedir. Su kuyularından dalgıç pompalar ile çıkarılan su, isale hatları vasıtasıyla su depolarına aktarılmaktadır. Kuyular ile su dağıtım depoları arasında çok fazla mesafe ve kot farkı olan yerlerde terfi merkezleri kurulmaktadır. Kuyulardan çıkarılan su önce toplama depolarında toplanmakta ardından terfi pompaları kullanılarak su dağıtım depoları doldurulmaktadır. KASKİ’ye ait Kayseri şehir merkezini besleyen su kuyularının anlık su üretim debileri, su kuyularının anlık elektrik tüketimleri ve şehir şebekesini besleyen su dağıtım depolarının anlık su tüketim debileri Şekil 2 ile Şekil 3’te yer almaktadır.

   Tablo 2’de Gündüz ve Puant dilimlerinde üretim tüketim farkları gösterilmiştir.

   Şekil 4 ve Şekil 5’te 1 haftalık veriler yer almaktadır. Bu verilerde görüldüğü üzere her gün saat 17:00’dan sonra üretilen su ve tüketilen elektrik miktarlarında düşüş yaşanmaktadır. Bu düşüşler puant diliminde minimum elektrik tüketimi sağlanabilmesi için motor-pompa ünitelerinin kapatılması ile olmaktadır. Günlük yapılan bu operasyon neticesinde sistemin su üretim tarafında minimum puant debisi sağlanmaktadır. Minimum puant debisi ile T2(Puant) dilimindeki pahalı elektrik kullanımından mümkün olduğunca kaçınılarak tasarruf sağlanmaktadır.

   Minimum Puant Debisi uygulaması ile yapılan tasarrufu ölçebilmek için 2017 Haziran sonrası elektrik faturaları ile önceki yıl aynı aylara ait elektrik faturaları kıyaslanmıştır. Şehir şebekesine verilen su miktarı her yıl önceki yıla göre tüketim nedeniyle artmaktadır. Artan su arzına rağmen elektrik faturalarında minimum puant debisi ile tasarruf sağlanmıştır.

   Minimum Puant Debi uygulaması ile 18 ayda yapılan toplam tasarruf 4.159.625,70 TL’dir. KASKİ 2017 faaliyet raporunda Kayseri 2017 yılı su üretimi 97,308,995 m³ ve 2017 yılı elektrik tüketimi 50,863,412 kWh olarak belirtilmiştir. Tablo 4’te görüldüğü üzere artan tüketim nedeniyle su üretimi sürekli olarak artış göstermiştir.

   Sonuç olarak artan su arzı ve su tüketimine rağmen elektrik tüketiminin azaltılması ile enerji verimliliği arttırılmış ve ülke ekonomimize 18 ayda 4.159.625,70 TL katkı sağlanmıştır. Yapılan tasarrufun yıllık ortalaması 2,773,083.80 TL’dir. Özverili çalışmalarından dolayı KASKİ İçmesuyu Daire Başkanlığı Enerji Otomasyon Şube Müdürlüğüne teşekürlerimizi arz ederiz.

Gök Gün Çağatay Koç

Bilgisayar Müh.
Envest Enerji ve Su Teknolojileri Ltd. Şti.

Kaynaklar

[1] Kaski 2017 Faaliyet Raporu         

   http://www.kaski.gov.tr/uploads/files/faaliyet-raporu-2017-7858.pdf